Kocayemiş.Folium Arbuti,
Kocakarı yemişi,
Dağ Çileği,
Hartlap,
Kızılbacak,
Arbutus andrachne L.,
Çileğe benzer meyveleri olan ve yapraklarını kışın dökmeyen küçük bir ağaç.
Türkiye’nin çeşitli yörelerinde, Dağ Çileği, Çilek Ağacı, Hartlap, Kızılbacak, Kocayemiş, Sandal Ağacı, Yunan Kocayemişi gibi adlar ile de bilinmektedir.
Kocayemiş (Arbutus unedo), fundagiller (Ericaceae) familyasından meyveleri yenen bir çalı türüdür. İki renkli meyveleri ve çiçekleri ile 5-10 m boylarında bir ağaç. Türkiye'de Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgesindeki makilerle birlikte bulunur. Özellikle kıyı bölgelerinde, Marmara ve Karadeniz Bölgesinin bütün kesimlerinde görülür. Sandal Ağacı ise Akdeniz Bölgesinde, Torosların birçok yerinde çok sık rastlanan bir türdür.
Kocayemişin çiçekleri beyaz renkli, uç kısımları yeşilimsi, salkım şeklindedir. Meyveleri küre biçiminde, 1–2 cm çapında, yüzeyi pürtüklü, önceleri yeşilimsi, olgunlukta ateş kırmızısı veya portakal rengindedir. 4-5 tohumlu etli bir meyvesi vardır. Ormanlık ve çalılık alanlarda yetişen dağ çileğinin meyveleri, mayıs-haziran gibi beyaz renkli çiçek açar. Dağ çileğinin kullanılan kısmı yaprakları ve meyvesidir. Yapraklar ilkbaharda toplanıp kurutulur.
Etli ve çekirdekli meyvelerin toplama zamanı ise yaz ortasıdır. Dağ çileği içerisinde alkol bulunmaktadır. Bu sebeple fazla yenildiğinde bir miktar sarhoş ettiği söylenmektedir.Likör ve çeşitli içeceklerin yapımında kullanılır. Kamkat ağacında olduğu gibi meyveleri bir sene boyunca bitki üzerinde kalabilmektedir. Kocayemişin sert, ağır bir odunu vardır. Kocayemiş meyveleri taze olarak yenilmesine rağmen, reçel, marmelat, jöle ve parfüm yapımında kullanılır.
Geleneksel kullanımının yanında, zengin bir antioksidan(anthocyaninler, galik asit türevleri ve taninler) vitamin C ve E, karoten içeriğe sahiptir. Bu nedenle sağlığı destekleyen önemli bir besindir. Halk arasında antiseptik, idrar söktürücü ve müshil olarak kullanılmaktadır.
Dağ Çileği içeriğinde elma ve limon asitleri ile C vitamini bulunur. Bu nedenle, tansiyonu düşürmekte ve kanı temizleyici özelliği bulunmaktadır. Yapraklarından hazırlanan preparatın idrar söktürücü özelliği vardır. Nikriz hastalığına faydalı olduğu söylenir. Nikriz, halk arasında damla yada gut hastalığı olarak bilinen tıp dilinde ise podagra adı verilen bir hastalıktır.
