Muş yöresine özgü pekmezle yapılan bir tür helva .
Malzemeler:
- Esmer köy ekmeği, Pınağun
- 2 su bardağı pekmez,
- 1 su bardağı sıcak su,
- 2 yemek kaşığı tereyağı,
- 1/2 su bardağı ince çekilmiş fındık içi,
- 3 yemek kaşığı kaymak
Yapılışı:
Esmer köy ekmeğini, büyüklüklerine göre üç ya da dört eşit parçaya bölün ve ısıya dayanıklı bir fırın kabına dizin. 2 su bardağı pekmezi, 1 su bardağı sıcak suyu ve 2 yemek kaşığı tereyağını sırasıyla geniş tabanlı bir tencereye aktarın. Tereyağı eriyene kadar orta ateşte kaynatın. Kaynattığınız pekmezi, fırın kabına yerleştirdiğimiz ekmek dilimlerinin üzerine gezdirin. Servis etmeden önce 1/2 su bardağı ince çekilmiş fındık içini serpiştirin. Servis tabağına aldığınız ekmek dilimleri üzerini kaymak ile süsleyerek servis edin. Afiyet olsun.
Doğu Anadolu’nun güzide bir şehri olan Muş, çavuş dağı eteklerinde, düz bir plato üzerine kurulmuştur. İbranice sulak, verimli ve otlak anlamına gelen “Muşa” kelimesinden Muş adı verilmiş. Şehrin tarihi yerleri; Malazgirt, Muş Kalesi ve Parkı, Arak Manastırı, Ulu Cami, Murat Paşa Köprüsüdür.
Bu şehirde halk geçimini hayvancılık ve yer yer tarım ile sağlıyor. Muş lalesi ve üzümü ile ünlüdür. Muş'ta, siyah, beyaz ve mor çeşitleri olan üzüm bağları vardır. Siyah Vakkas, Sinciri, Kasper, Beyaz Üzüm, Öküz Gözü, Güz Üzümü gibi çeşitli üzümlerin yetiştirildiği Monogok, İncebel ve Mehmetcan bağları ile ünlüdür.
Kış aylarının uzun olması bu yörenin her şeyini etkilediği gibi yemeklerini de etkilemiştir. Muş’ta sebzeler yaz ayında alınır ve kurutulur. Kışın yemek olarak tüketilir.
Muş yemekleri;
Kırçikli Kelem Dolması,
Yağlı et bir miktar bulgurla karıştırılarak iyice yoğrulur. Suda haşlanmış lahana(kelem) yaprakları ufak parçalara ayrılır. Bu parçaların içine hazırlanmış iç konularak kapatılır. Sıkılarak tencereye doldurulur. Her sırada bir daha önce hazırlanan domates, biber, soğan, maydanoz gibi sebzeler de küçük küçük doğranarak sıraların arasına doldurulur. Tencere dolunca su ile pişirilir. Üzerine yağ dökülerek yenir.
Kırçik,
Salatalık kabukları yazdan kurutulur. Suda temizce yıkandıktan sonra tavaya bırakılarak yağda kavrulur. İçerisine soğan, biber konur. Üzerine işkene serpilir. (Yoğurt su ile karıştırılarak içerisine yağ ve sarımsak ekilmesidir). Karıştırılarak yenir.
Kelem (lahana) yaprakları iyice temizlenir aralarına biber, sarımsak serpilirek çömleklere doldurulur ve kışa saklanır.
Buğday, kızıl iyice dövülür veya çekilir. İnce çekilmiş bulgurlar, bir-iki yumurta kırılarak iyice yoğrulur. Sonra küçük küçük kesilerek yuvarlak yapılır. İçi oyulur. Daha önce hazırlanan köfte içi, köftenin içine doldurularak yuvarlak yuvarlak yapılarak tencereye konur. Köfte için soğan küçük küçük doğranır içine nar daneleri veya suda haşlanmış pirinç doldurulur, karıştırılır sonra yağda kavrulur üzerine biber dökülerek köftenin içine konur. Suda haşlanır. Tabaklara dizilerek üzerine yağ dökülür. Her evde mutlaka her hafta bir kere yapılır. Bunun için hafta direği denir.
Un yağla iyice karıştırılır, üzerine bir kaç tane yumurta kırılır ve karıştırılarak iyice piştikten sonra yenir.
Pınağun,
Evde yapılan ekmek.
Bulgur unu suda iyice pişirilir, kurut (kurutulmuş yoğurt) veya sade yoğurt ayran yapılarak üzerine dökülür, sarımsakla soğan da küçük küçük doğranarak karıştırılır. İyice piştikten sonra kaplara konularak yenir.
Hazüt (Hez) Dolması,
Yağlı et iyice çekilir. Pirinçle karıştırılarak iyice yoğrulur. Kelem (Lahana) suda iyice suda haşlandıktan sonra ufak ufak parçalara bölünür. Pirinçle karıştırılmış etin üzerine sonradan sımak-sumak ekilir. Lahanaların içine konularak sıkım sıkım yapılır. Çömleklere (Toprak Tencere) konularak haşlanır. Tabaklara dizilir üzerine yağ dökülerek yenir.
Kavurma,
Keşkek, Nohut ve den suda iyice haşlanır, bir tencereye konur. Başka bir tencerede hazırlanan ve pişirilen et bunun üzerine konur. Soğan, biber gibi maddeler de ufak ufak doğranarak üzerine ekilir. Bolca yağ karıştırılarak kaynatılır. Kaynatıldıktan sonra tabaklara doldurulur.
Çorti Aşı,
Kelem yapraklan küçük küçük doğranır. Küçük, küçük doğranan soğan ve reyhan gibi bitkilerde (karasa) büyük küplere doldurulur. İçine bolca su konur. Hazırlanan ekşi hamur içine atılır. Üzeri iyi kapatılarak kışa saklanır. Kışın kemikli et (hayvanın sırt kısmından) den (dövme) ile pişirilir. Üzerine tereyağı dağlanarak dökülür.
Uçkun, İlkbaharda dağlarda çıkar.
Kenger,
İlkbaharda dağlarda yetişir. Suda haşlanarak yendiği gibi yumurtalısı da yapılır.
Sıpidak,
Bir pancar türüdür. Suda haşlanır üzerine yoğurt koyularak yenir. Yumurtalı da yapılır.
Sıpidak,
Bir pancar türüdür. Suda haşlanır üzerine yoğurt koyularak yenir. Yumurtalı da yapılır.
Jağ,
Dağlarda yetişen bir bitkidir. Yazın toplanır. Turşu gibi tenekelerde veya başka kaplarda tutulur. Kışın tavaya biraz yağ dökülerek içinde pişirilir, üzerine bir kaç tane yumurta kırılırak unla karıştırılır, iyice piştikten sonra yenir.
Kemiklerinden ayıklanmış et güzelce suda haşlanır. Başka bir kapda den (suda haşlanarak hazırlanmış buğday) sıcak suda iyice kaynatılır. Etler kaynayan denin üzerine dökülür. Sonra etle den iyice karıştırılır. Daha sonra üzerine bolca yağ dökülerek sahanlara konularak yenir.
Helimaşı,
Haşlanmış nohut ve kemikleri ayıklanmış etle yapılan mercimek ve soğanla pişirilen bir yemek.
Kak,
Her türlü meyve ufak ufak kesilerek güneşte kurutulan meyve.
Gülük, İlkbaharda dağlarda yetişen bir pancardır. Suda haşlanarak yenir. Yumurta ve pirinç ile pişirilerek yemeği de yapılır.
Bir tencerede pekmez ve su birlikte bir taşım kaynatıldıktan sonra altı söndürülür. Pekmezli şerbet sıcakken içine sana yağı ilave edilir ve karıştırılarak yağ eritildikten sonra bir kenarda bekletilir. Derin ve geniş bir servis tabağının içine, ekmekler ikiye ya da dörde bölünerek yerleştirilir. Sıcak pekmez şerbeti ekmeklerin üzerine dökülür.Hindistan cevizi serpilir. Pekmezli ekmek ılık olarak ikram edilir.
Teter Helvası-MUŞ
