Kürek mahkumu ...

Forsa, (İt. forza).

Kürekçi, 

Kürek mahkumu,

Pranga mahkumu,

Eskiden, Gemilerde kürek çeken tutsak veya hükümlü kimse.

Eskiden, gemilerde kürek çekmekle yükümlü tutsak ya da yargılı kişi.

Payzen, 

Ayağına pranga vurulmuş. 

Forsa,

Deniz esiri.

Suçlu.

Esir.

Hizmetçi, uşak.

 

Buharlı gemilerin icadından evvel yelkenli gemilerde kürek çekmeğe mahkum harp esirleri. Donanmalardasuçlu ve esirlerden oluşan savaş gemilerinde görev yapan askeri sınıf. Bunlar, kaçmamaları için birer ayakları güvertelere çakılı bulunurlardı. Eskiden bu tür gemilerden olan kadırgada toplam 200-250 forsa bulunur.

Ayaklarından bağlı olmaları münasebetiyle bunlara payzen namı da verilirdi. Payzen tabiri, daha çok cürüm ve cinayet erbabından küreğe mahkum olanlar hakkında kullanılırdı. Harp esirlerinin gençleri ve çocukları, saraylara ve acemi olanları kışlalarına verilir, yirmi yaşından yukarı olanları da küreğe konulmak üzere tersaneye gönderilirdi. Gemilerde harp esirlerine kürek çektirmek âdeti 15. ve 16. yüzyıllarda çok revaç bulmuştu. 

Venedik, Ceneviz, Barselona, Cezayir, Malta ve Osmanlı kaptanları, harp esirlerine, hatta mensub oldukları milletlere karşı vuku bulan muharebelerde bile zorla kürek çektirerek, bu güçle savaşı kazanmak için çalışırlardı.   

Önceleri küreklerini gemicilerin, çektiği kadırga  tipi gemilere batılılar tarafından "Galere" dendiği bilinmektedir. Bu terim sonradan kürek mahkumu anlamında kullanılmıştır.